Vắc-xin ngừa vi-rút Rota: Hỏi và Đáp

TẠI SAO CẦN CHỦNG NGỪA?

  • Vi-rút rota gây tiêu chảy ở hầu hết trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bệnh tiêu chảy có thể trở nên nghiêm trọng và dẫn tới mất nước. Ngoài ra, vi-rút rota cũng thường gây nôn ói và sốt ở trẻ nhỏ.
  • Tại Mỹ, trước khi cóvắc-xin, bệnh do vi-rút rota là vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng thường gặp ở trẻ nhỏ. Phần lớntrẻ em Mỹđều bị nhiễm vi-rút rota ít nhất 1 lần trước 5 tháng tuổi.
  • Trước khi có vắc-xin phòng bệnh thì mỗi năm:
  • Có hơn 400,000 trẻ nhỏ phải đến bác sĩ thăm khám vìmắc bệnh do vi-rút rota,
  • Hơn 200,000 trường hợp phải cấp cứu,
  • 55,000 đến 70,000 trường hợp phải nhập viện, và
  • 20 đến 60 ca tử vong.
  • Kể từ khi vắc-xin ngừa tiêu chảy và nhập viện do vi-rút rota được sử dụng, tỷ lệ trẻ phải nhập viện và cấp cứu do vi-rút rota  đã giảm một cách đáng kể.

VẮC XIN NGỪA VI-RÚT ROTA

  • Trên thị trường Việt Nam đang lưu hành3 loại vắc-xin ngừa vi-rút rota. Con của bạn sẽ được uống 2 hoặc 3 liều vắc-xin, tùy thuộc vào loại vắc-xin sử dụng.
  • Lịch uống vắc-xin được khuyến cáo như sau:
  • Liều 1: lúc 2 tháng tuổi
  • Liều 2: lúc 4 tháng tuổi
  • Liều 3: lúc 6 tháng tuổi (nếu cần)
  • Liều vắc-xin thứ nhất phải được uống trước 15 tuần tuổi, và liều cuối cùng phải uống trước 8 tháng tuổi. Vắc-xin ngừa vi-rút rotacó thể sử dụng đồng thời với các vắc-xin khác.
  • Hầu hết các trẻ sau khi uống vắc-xinngừa vi-rút rotasẽ phòng ngừa được bệnh tiêu chảy nặng dovi-rút rota gây ra. Và phần lớn các trẻ này sẽ không mắc bệnh tiêu chảy do vi-rút rota.
  • Vắc-xin này không ngừa được bệnh tiêu chảy và nôn ói do các nguyên nhân khác.

NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÔNG NÊN SỬ DỤNG VẮC-XIN

  • Trẻ từng có phản ứngdị ứngđe dọa đến tính mạng sau khi uống vắc xin ngừa vi-rút rota trước đó không nên uống tiếp các liều vắc-xin sau. Trẻ bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của vắc-xin không nên sử dụng vắc-xin này. Cần thông báo ngay cho bác sĩ nếu con bạn có bất cứ dị ứng nào nghiêm trọng, bao gồm dị ứng nghiêm trọng với cao su
  • Trẻ bị suy giảm miễn dịch nặng.
  • Trẻ có tiền sử lồng ruột
  • Trẻ bị bệnh nhẹ vẫn có thể sử dụng vắc xin. Đối với trẻ bị bệnh ở mức độ vừa hoặc nặng hoãn sử dụngvắc-xin cho đến khi hồi phục. Bệnh trong trường hợp này bao gồm cả nôn ói và tiêu chảy
  • Hãy thông báo với bác sĩ nếuhệ thống miễn dịch của con bạn bị suy yếu do các nguyên nhân sau hay không:
  • HIV/AIDS, hoặc bất cứ bệnh nào khác ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch
  • Điều trị với các thuốc có chứa steroids
  • Ung thư hoặc điều trị ung thư với tia X hoặc thuốc

NGUY CƠ BỊ TÁC DỤNG PHỤ

  • Tương tự như thuốc, trẻ uống vắc-xin ngừa vi-rút rotacũng có nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ. Tuy nhiên, các triệu chứng thường nhẹ và tự khỏi. Các tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra nhưng hiếm gặp.
  • Hầu hết trẻ sau khi uống vắc-xin không gặp bất cứ vấn đề gì về sức khỏe. Tuy nhiêncũng có một vài phản ứngcó thể liên quan đến vắc-xin ngừa vi-rút rota:
  • Phản ứngnhẹ bao gồm cáu kỉnh, tiêu chảy nhẹ tạm thời hoặc nôn ói.
  • Phản ứng nặng bao gồm lồng ruột:
  1. Lồng ruột là một dạng của hội chứng tắc ruột được điều trị tại bệnh viện, và có thể cần phải phẫu thuật. Hiện tượng này xảy ra tự nhiên đối với một số trẻ tại Mỹ mỗi năm, và thường không rõ nguyên nhân.
  2. Trẻ sử dụng vắc-xin ngừa vi-rút rota cũng có nguy cơ thấp bị lồng ruột, thường trong vòng 1 tuần sau khi uống liều vắc-xin thứ nhất hoặc thứ hai.Tại Mỹ, nguy cơ này được ước tính khoảng từ 1/20,000 đến 1/100,000 trẻuống vắc-xin ngừa vi-rút rota.

PHẢI LÀM GÌ KHI XẢY RA VẤN ĐỀ SỨC KHỎE NGHIÊM TRỌNG

Các dấu hiệu cần quan sát

  • Đối với lồng ruột, trẻ thường có dấu hiệu của đau dạ dày kèm theo khóc nhiều. Nếu phát hiện sớm, các triệu chứng này có thể xảy ra trong vài phút và sau đó lặp đi lặp lại trong 1 giờ. Trẻ có thể co chân về phía ngực.
  • Trẻ có thể nôn nhiều lần hoặc có máu trong phân hoặc trẻ yếu đi hoặc rất hay quấy khóc. Những dấu hiệu này thường xảy ra trong suốt tuần đầu tiên sau khi uống liều vắc-xin thứ 1 hoặc 2 nhưng vẫn có thể xuất hiện ở bất kỳ thời điểm nào sau khiuống vắc-xin. 
  • Hãy theo dõi bất kìtriệu chứngnào ở trẻ khiến bạn quan tâm như phản ứng dị ứng nghiêm trọng, sốt cao, hoặc có hành vi bất thường.
  • Dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiệm trọng có thể bao gồm phát ban, sưng mặt và cổ họng, khó thở, hoặc buồn ngủ bất thường. Những dấu hiệu này thường xuất hiện từ vài phút đến vài giờ sau khi uống vắc-xin.

Vắc-xin ngừa vi-rút rota nào đang lưu hành?

  • Có 3 loại vắc-xin được lưu hành bao gồmRotaTeq®củaMSD,Rotarix®củaGSK và Rotavin-M1 của Polyvac.

Vắc-xin được sử dụng như thế nào?

  • Vắc-xin ngừa vi-rút rota được báo chế ở đạng dạng lỏng, dùng qua đường uống cho trẻ nhỏ.

Lịch uống vắc xin như thế nào?

  • RotaTeq®được sử dụng theo lịch uống 3 liều tại thời điểm2, 4, and 6 tháng tuổi. Rotarix®được sử dụng theo lịch 2 liều vào thời điểm 2 and 4 tháng tuổi, Rotavin-M1 được sử dụng theo lịch 2 liều vào thời điểm 2 và 4 tháng tuổi.  Liều đầu tiên được dùng sớm nhất lúctrẻ 6 tuần tuổi và trễ nhất khi trẻ14 tuần 6 ngày. Liều đầu tiên không nên dùng cho trẻ đã tròn 15 tuầntuổi hoặc lớn hơn do thiếu dữ liệu an toàn của liều 1 cho những đối tượng này. Khoảng cách tối thiểu giữa các liều vắc xin là 4 tuần; và không có khoảng cách tối đa. Tất cả các liều nên được dùng trước khi trẻ tròn 8 tháng tuổi đối với RotaTeq® và Rotarix®, 6 tháng tuổi đối với Rotavin-M1.

Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin ngừa vi-rút rota  như thế nào ?

  • Các nghiên cứu đã chứng minh rằng vắc-xin ngừa vi-rút rotacó hiệu quả khoảng 85%-98% trong việc ngăn ngừa bệnh tiêu chảy nặng do vi-rút rota và 74%-87% trong việc ngăn ngừa bệnh do vi-rút rota  ở bất kỳ mức độ nào trong năm đầu tiên sau uống vắc-xin.

Vắc xin rota có thể được sử dụng cùng với các vắc xin khác?

  • Vắc-xin ngừa vi-rút rota có thể được sử dụng cùng với vắc xin DTaP, Hib, IPV, viêm gan B vàvắc-xin ngừa bệnh do phế cầu khuẩn.Các bằng chứng đã có cho thấy vắc xin ngừa vi-rút rota không gây ảnh hưởng đến đáp ứng miễn dịch của các vắc-xin khác. Đáp ứng miễn dịch của trẻ đối với vắc-xin ngừa cúm khi được tiêm đồng thời với vắc-xin ngừa rota vẫn chưa được nghiên cứu. Tuy nhiên, ACIP (Hội đồng tư vấn và thực hành tiêm chủng) đã khuyến cáo một vắc-xin bất hoạt (ví dụ vắc-xin cúm bất hoạt) có thể hoặc dùng đồng thời hoặc vào bất kỳ thời điểm nào trước hoặc sau khi sử dụng vắc-xin sống hoặc vắc-xin bất hoạt khác(vắc-xin ngừa vi-rút rota).

Vắc-xin này có chứa thủy ngân hay thimerosal hay không?

  • Vắc-xin này không có chứa thimerosal hay các chất bảo quản khác.

 

Nguồn:http://www.cdc.gov/vaccines/vpd-vac/rotavirus/vac-faqs.htm

Lược dịch và tổng hợp: Kim Ngân_Tường Vy, Tổ Thử Nghiệm Lâm Sàng, Viện Pasteur Tp.HCM

Bài Viết khác