Vắc xin rotavirus đã làm giảm gánh nặng của bệnh do rotavirus trên trẻ em tại Hoa Kỳ. Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo rằng tất cả trẻ em Hoa Kỳ nên tiêm vắc xin rotavirus.

Xin chào các bạn, tôi là bác sĩ Frank DeStefano, giám đốc văn phòng an toàn tiêm chủng của CDC. Bài viết này nằm trong loạt bài bình luận của các chuyên gia CDC trên Medscape.

Trong suốt phiên họp tháng 6 năm 2013 của hội đồng tư vấn thực hành miễn dịch Hoa Kỳ (ACIP), các nhà khoa học của CDC đã trình bày dữ liệu theo dõi tính an toàn mới nhất của 2 vắc xin rotavirus được cấp phép tại Hoa Kỳ là Rotarix^® và RotaTeq^®. Những phát hiện từ các nghiên cứu sau lưu hành chỉ ra rằng có một nguy cơ thấp bị chứng lồng ruột từ những vắc xin này. Như bạn biết, lồng ruột là một tình huống đe dọa tính mạng trong đó một đoạn ruột non trượt vào đoạn kế cận. Hiện tượng này dẫn đến thủng ruột, nhiễm trùng ruột và thậm chí hoại tử  mô ruột. Lồng ruột là nguyên nhân phổ biến nhất của tắc ruột cấp tính trên trẻ nhỏ. Trước khi lưu hành vắc xin rotavirus, có khoảng 2000 ca lồng ruột hàng năm trên trẻ em tại Hoa Kỳ, trong đó, đa số các trường hợp vẫn chưa biết nguyên nhân.

CDC, Cục quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) và các đối tác đã thu thập dữ liệu qua 3 hệ thống theo dõi tính an toàn của vắc xin, bao gồm:

• Hệ thống kết nối dữ liệu tính an toàn của vắc xin (VSD)
• Hệ thống theo dõi tính an toàn miễn dịch nhanh sau lưu hành (PRISM)
• Hệ thống báo cáo biến cố bất lợi của vắc xin (VAERs)

Hai nghiên cứu chính của VSD và PRISM là nhằm đánh giá nguy cơ sau lưu hành của vắc xin rotavirus. Theo kết quả nghiên cứu của VSD, Rotarix làm gia tăng nguy cơ lồng ruột trong tuần đầu tiên sau khi tiêm mũi thứ nhất và mũi thứ hai. VSD không tìm thấy bằng chứng cho thấy sự gia tăng nguy cơ lồng ruột trên trẻ được chủng ngừa với RotaTeq.

Kết quả từ nghiên cứu PRISM cho thấy sự gia tăng nguy cơ lồng ruột chủ yếu trong tuần đầu sau khi tiêm mũi đầu tiên của RotaTeq. Không có sự gia tăng nguy cơ sau liều thứ hai và ba. Nghiên cứu PRISM không thể đánh giá nguy cơ lồng ruột sau khi sử dụng Rotarix do có ít liều Rotarix được sử dụng trong dân số nghiên cứu của PRISM

Các nghiên cứu từ các nước khác cũng cho thấy sự gia tăng nguy cơ lồng ruột trên trẻ em sau khi dùng vắc xin rotavirus, nhưng kết quả nghiên cứu khác nhau. Nhìn chung, đối với vắc xin rotavirus, nguy cơ lồng ruột ở Hoa Kỳ và các nơi khác nằm trong khoảng 1/20.000 đến 1/100.000

Lợi ích của vắc xin rotavirus vẫn lớn hơn nguy cơ liên quan đến vắc xin, bao gồm nguy cơ lồng ruột. Tại Hoa Kỳ, vắc xin rotavirus giảm tỷ lệ nhập viện do rotavirus từ 85-90%. Nhờ có vắc xin, 40.000-50.000 trường hợp nhập viện do rotavirus đã được ngăn ngừa mỗi năm kể từ năm 2008 trên trẻ dưới 5 tuổi.

CDC tiếp tục khuyến cáo trẻ em Hoa Kỳ nên được chủng ngừa rotavirus. Các nhà cung cấp nên tư vấn cho phụ huynh về lợi ích cũng như nguy cơ thấp về chứng lồng ruột liên quan đến vắc xin rotavirus. Phụ huynh cần phải biết các dấu hiệu và triệu chứng của lồng ruột và phụ huynh nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế ngay lập tức nếu họ lo lắng  con của họ có thể mắc bệnh.

Trên một trẻ khỏe mạnh, dấu hiệu đầu tiên của lồng ruột thường là khóc dữ dội do đau bụng. Cơn khóc có thể ngắn và rời rạc bởi vì cơn đau gắn liền với sự xuất hiện và biến mất trong thời gian rất ngắn của chứng lồng ruột . Các triệu chứng khác bao gồm ói, máu trong phân, yếu và rất dễ bị kích thích.

Những dấu hiệu này thường xuất hiện trong suốt tuần đầu tiên sau khi trẻ được uống liều đầu tiên hoặc liều thứ hai của vắc xin rotavirus nhưng các dấu hiệu này có thể xuất hiện tại bất kỳ thời điểm nào sau khi trẻ dùng vắc xin

Phụ huynh quan tâm đến các thông tin về bệnh do rotavirus và vắc xin có thể ghé thăm trang web của CDC về rotavirus (CDC Rotavirus Website). Trang web này cũng chứa những thông tin hữu ích khác liên quan đến vắc xin cho phụ huynh. Từ các trang web này, phụ huynh cũng có thể tìm thấy tình hình thực tế về rotavirus cũng như bản thông tin của vắc xin rotavirus.

CDC, FDA và các đối tác của chúng tôi tiếp tục theo dõi chặt chẽ tác động của vắc xin rotavirus đến gánh nặng bệnh tật và bất kỳ biến cố bất lợi nào liên quan đến vắc xin như chứng lồng ruột. Gần đây, FDA yêu cầu thay đổi tờ thông tin của vắc xin Rotateq để thể hiện những phát hiện từ nghiên cứu PRISM. Những phát hiện này sau đó sẽ được thông tin rộng rãi. Tương tự, ACIP tiếp tục tiến hành đánh giá một cách hệ thống những dữ liệu thu được từ hệ thống giám sát tính an toàn của vắc xin. Ngay khi có kết quả, CDC cam kết sẽ cung cấp thông tin mới nhất và các tài liệu giáo dục đến những nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và phụ huynh.

Để có thêm thông tin về hoạt động giám sát tính an toàn vắc xin của CDC, hãy ghé thăm các trang web dưới đây. Cám ơn vì đã theo dõi.

Web Resources

CDC: Rotavirus

CDC: Rotavirus Multimedia

Rotavirus Fact Sheet for Parents

Rotavirus Clinical Information

Rotavirus en Español

FDA Safety Communication

FDA Mini-Sentinel: Intussusception Risk After Rotavirus Vaccination in U.S. Infants

Thông tin tác giả: Bác sĩ, Thạc sĩ chuyên ngành sức khỏe cộng đồng Frank DeStefano là giám đốc văn phòng an toàn tiêm chủng của CDC. Bác sĩ Frank DeStefano đã tốt nghiệp đại học Cornell và trường y thuộc đại học Pittsburgh và hoàn thành khóa huấn luyện về y học dự phòng và sức khỏa cộng đồng thuộc chương trình EIS (Epidemic Intelligence Service) và PMR (preventive medicine residency) của CDC. Bác sĩ Frank DeStefano tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành sức khỏe cộng đồng tại trường vệ sinh và sức khỏe cộng đồng thuộc Đại học Johns Hopkins và có kinh nghiệm nghiên cứu dịch tễ trong các lĩnh vực miễn dịch, tự kỷ, các loại khuyết tật phát triển, sức khỏe sinh sản, sức khỏe của người ăn chay, tiểu đường, bệnh tim mạch, và các bệnh cấp tình khác tại CDC, Viện sức khỏe quốc gia Hoa Kỳ và các tổ chức nghiên cứu phi chính phủ. Bác sĩ Frank DeStefano là tác giả của 150 bài báo trên các tạp chí y khoa và khoa học có uy tín. Bác sĩ Frank DeStefano đã tập trung vào lĩnh vực tính an toàn của vắc xin trong 16 năm

Nguồn: Frank DeStefano, Rotavirus Vaccine and Intussusception: The Latest Data, 14/10/2013, http: www.medscape.com/viewarticle/812044_print

Người dịch: Tường Vy, Tổ thử nghiệm lâm sàng, Viện Pasteur Tp.HCM